Όταν ο διαφωτισμός σκοτεινιάζει

Κοιτάζοντας τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών και αλληθωρίζοντας μπροστά στα νουμεράκια που δείχνουν μια σαφή άνοδο των νεοναζιστικών κομμάτων, μου ήρθαν κάτι φλασιές από το βιβλίο του Μαζάουερ "Σκοτεινή Ήπειρος", το οποίο και συστήνω ανεπιφύλακτα.

Ένα βιβλίο που αν διαβάσει κανείς και θυμηθεί λίγο την ιστορία που έμαθε στο σχολείο θα συνειδητοποιήσει ότι η Ευρώπη δεν είναι εξ απαλών ονύχων και τόσο η διαφωτισμένη Ήπειρος που πάνε να πλασάρουν πολλοί εγχώριοι αγανακτισμένοι Έλληνες και λάτρεις της Εσπερίας για να μας πείσουν ότι η Ελλάδα είναι η πηγή κάθε κακού, όπως οι αντίστροφα ψεκασμένοι πάνε να μας πείσουν για το αντίθετο.

Στην προμετωπίδα του βιβλίου αναφέρει ενδεικτικά :

"Η Ευρώπη στον εικοστό αιώνα απέδειξε ότι δεν ήταν η φυσική πατρίδα της ελευθερίας και της δημοκρατίας όσο ένα εφιαλτικό εργαστήρι κοινωνικού και πολιτικού πειραματισμού. Εκεί κατέλυσε και ανέπλασε πολλές φορές τον εαυτό της μέσα από τον πόλεμο, την επανάσταση, τον οικονομικό και ιδεολογικό ανταγωνισμό. Ο φασισμός και ο κομμουνισμός εκδηλώθηκαν έτσι ως εναλλακτικές λύσεις απέναντι στη δημοκρατία και προσέλκυσαν διανοούμενους και μάζες χάρη στους δυναμικούς τρόπους με τους οποίους αντιμετώπιζαν τις προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου. Μέχρι το 1940 οι περισσότεροι Ευρωπαίοι είχαν απογοητευτεί από τη δημοκρατική διακυβέρνηση, και το μέλλον της Ευρώπης ήταν στα χέρια του Χίτλερ. Μόνο η ήττα της ναζιστικής Νέας Τάξης έδωσε μια δεύτερη ευκαιρία στη δημοκρατία και μόνο η υπεροχή του καπιταλισμού απέναντι στον κομμουνισμό εξασφάλισε το θρίαμβό της το 1989. Διατρέχοντας απ' άκρη σ' άκρη την ήπειρο, από τη δυτική Ευρώπη μέχρι τη Ρωσία και τα Βαλκάνια (και μάλιστα με ασυνήθιστα πυκνές αναφορές στην Ελλάδα), ο Μαζάουερ δείχνει την εμπλοκή της σε μια αμφίρροπη πάλη ανάμεσα στην ανεκτικότητα και τη φυλετική εξόντωση, τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες και τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό, το φορτισμένο παρελθόν και το άδηλο μέλλον μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αδιάκοπη εξέλιξη."

Στην πραγματικότητα μόνο μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, που στην ουσία ήταν Ευρωπαϊκός, γνώρισε η Ευρώπη μια δημοκρατικότητα και σταθερότητα. 

Τα ευρωπαϊκά κράτη που λέτε, έφτασαν στις παραμονές του Β'ΠΠ να κυβερνώνται ως επί το πλείστον από φασιστικές κυβερνήσεις/καθεστώτα. Φασίστες στην Ιταλία, ναζί στην Γερμανία, βελοσταυρίτες στην Ουγγαρία, ο Μεταξάς στην Ελλάδα και πάει λέγοντας. Όλοι αυτοί στην μεγάλη τους πλειοψηφία απολάμβαναν της εμπιστοσύνης των λαών που κυβερνούσαν και μην σας κάνει εντύπωση αλλά ένα πολύ μεγάλο μέρος των Γερμανών, Ιταλών κλπ πίστευαν ότι ο Χίτλερ με τον Μουσσολίνι αποτελούσαν λύση στα προβλήματά τους. 

Το θέμα είναι πως έφτασαν στο σημείο να το πιστεύουν αυτό; 

Μια ανάλυση που κάνει ο Μαζάουερ και την οποία ενστερνίζομαι δείχνει πως αυτό οφείλεται στην συντριπτική και παταγώδη αποτυχία των κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων να διαχειριστούν τις κρίσεις του Μεσοπολέμου. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία παρά των διαφωτισμό και την Γαλλική Επανάσταση ήταν παρομοίως νέο φρούτο στην Ευρώπη, οπότε είχε πάρα πολλά λειτουργικά προβλήματα, πλειοψηφιών, συνεργασιών κλπ. Υπήρχαν κράτη-για τα ακριβή στοιχεία μπορείτε να ανατρέξετε στο βιβλίο- στα οποία οι κυβερνήσεις εναλλάσσονταν...ανά μήνα που λέει ο λόγος! Με τέτοιες συνθήκες είναι φυσικό η κοινοβουλευτική δημοκρατία να αποτύχει και ο πολιτικός λόγος των κοινοβουλευτικών κομμάτων να φαίνεται αναιμικός μπροστά στην δυναμικότητα και αποφασιστικότητα ενός Χίτλερ ή Μουσολίνι ο οποίος μπορεί με μια κουβέντα του να δώσει λύσει.

Κοιτάζοντας την σημερινή κατάσταση η οποία φυσικά δεν έχει καμία σχέση ως προς την δυναμική της με αυτήν του Μεσοπολέμου βλέπουμε πως εντούτοις παρουσιάζει κάποιες ομοιότητες.

Η κύρια ομοιότητα είναι πως η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται σε μια κρίση την οποία προκάλεσε το οικονομικό κραχ. Η εν λόγω κρίση προκάλεσε ένα σοκ στους κατοίκους κυρίως των χωρών της Ευρωζώνης και της ΕΕ οι οποίοι είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να πέφτει και να απειλούνται όλα τα προνόμια και τα δικαιώματα που είχαν κερδηθεί.

Η ΕΕ φαντάζει στα μάτια πολλών -και όχι άδικα ίσως σε πολλές περιπτώσεις, σαν ένα γραφειοκρατικό απρόσωπο τέρας που βγάζει μανιφέστα αλλά αδυνατεί να δώσει λύσεις και το ίδιο αρχίζουν να πιστεύουν και για τα εθνικά τους κοινοβούλια. Σε αυτό το τοπίο απώλειας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος οι ρητορείες εθνικιστικών ή φασιστικών μορφωμάτων. Αυτές στοχεύουν τόσο σε θέματα οικονομικής πολιτικής, απασχόλησης, υγείας κλπ όσο και σε διέγερση των εθνικιστικών συναισθημάτων με ταυτόχρονη ρητορική μίσους (μειονότητες, μετανάστες, Εβραίοι κλπ.).

Εν τω μεταξύ κανένα από αυτά τα μορφώματα, οπουδήποτε στην Ευρώπη, δεν έχει σε καμία περίπτωση μια βιώσιμη λύση ή ένα ουσιαστικό οικονομικό πρόγραμμα. Απλά κηρύσσουν περιχαράκωση, ξενοφοβία και την κάθετη εναντίωσή τους στην αλληλεγγύη που είναι το βασικό γνώρισμα της ΕΕ.

Επομένως κερδίζουν γιατί απευθύνονται με θολή, πομπώδη ρητορική στα απογοητευμένα από την αναποτελεσματικότητα της ΕΕ στρώματα.

Εδώ ακριβώς έγκειται και ο κίνδυνος της σταδιακής ολίσθησης σε πιο ακραία φαινόμενα.

Τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών για τα νεοναζιστικά κόμματα στην Γαλλία αλλά και αλλού δείχνουν τον δρόμο.

Η κοιτίδα του διαφωτισμού-θα ξεράσω αργότερα- επιβράβευσε το κόμμα που προτείνει την επιμόλυνση με Έμπολα στις Αφρικανικές χώρες με σκοπό την αντιμετώπιση της μετανάστευσης και την ανακούφιση της Γαλλίας.

Βέβαια τα μεγάλα ποσοστά των νεοναζί στις άλλες χώρες της ΕΕ λύπησαν πάρα πολύ τους ντόπιους ξενολάτρες κυρίως γιατί ξαφνικά ανακάλυψαν ότι οι χώρες που θαυμάζουν ενώ μισούν την δικιά τους είναι πολύ περισσότερο φασιστικές στον πυρήνα τους, αλλά τι να γίνει τώρα; Έτσι παθαίνεις αν μαθαίνεις ιστορία από τον Δήμου και τον Μαραντζίδη με τον Καλύβα.

Τώρα πάντως, μετά την λίγη πλακίτσα,  είναι όσο ποτέ η ώρα που θα κριθεί το στοίχημα της Ενωμένης Ευρώπης. 

Αυτό όμως φαίνεται να είναι αδύνατο από την στιγμή που αντί των συμφερόντων των λαών προτάσσονται διαρκώς τα συμφέροντα των οικονομικών ελίτ και σε βάρος μάλιστα  του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της ΕΕ. Ο μόνος ο οποίος πάει να προτείνει κάτι σε αυτήν την κατεύθυνση είναι ο Guy Verhofstadt, ο οποίος είναι πολύ σοβαρός άνθρωπος και με όραμα, αλλά που να πιάσει χαρτωσιά μπροστά στους Σούλτς και Γιούνκερ οι οποίοι συμφωνούν πάντα διαφωνώντας και μας βάζουν βαθύτερα στην κρίση μαζί την βοήθεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας ρίχνοντας νερό στον μύλο του φασισμού.

Έτσι ένας απογοητευμένος και νεόπτωχος Ευρωπαίος είναι πολύ ευκολότερο να συρθεί στο μαντρί του κάθε ακραίου φασίστα που του υπόσχεται την ανάσταση αλλά και το κυριότερο την τιμωρία όλων αυτών που τον έφεραν σε αυτή την δεινή κατάσταση.

Ελπίζω να ξυπνήσουν γρήγορα στις Βρυξέλλες γιατί αλλιώς θα δούμε την ήπειρό μας να ξανασκοτεινιάζει.